Co to jest coaching?

W związku z rosnącą popularnością, słowa „coaching” i „coach” bardzo często są nadużywane podczas opisywania procesów rozwojowych i aktywności zawodowych osób, które nie mają z prawdziwym coachingiem zbyt wiele wspólnego. Dlatego w dzisiejszym artykule odpowiem na pytania – Co to jest coaching i kim jest coach? Czym coaching różni się od innych form rozwoju? Kiedy warto udać się po pomoc do profesjonalnego coacha?

Czym nie jest coaching?

Zanim przedstawię, jaka jest moja definicja coachingu, zacznę od tego, czym on nie jest. Być może Ty też w jakimś stopniu mylisz go z innymi formami rozwoju lub nie do końca wiesz, w jakim celu się go stosuje i czym zajmuje się profesjonalny coach. A więc:

  • Coaching to nie doradzanie drugiej osobie, co powinna zrobić (nawet jeśli mamy ku temu jak najlepsze intencje).
  • Coaching to nie kierowanie drugiej osoby poleceniami motywacyjnymi typu „Wyznacz cel, wizualizuj, działaj”.
  • Coaching to nie przemówienie motywacyjne, na którym mówca opowiada motywacyjne historie lub zagrzewa widownię do działania, aby wzbudzić w niej motywację.
  • Coaching to nie szkolenie grupy ludzi (nawet jeśli jest to szkolenie dotyczące coachingu lub stosowania narzędzi coachingowych).
  • Coaching to nie psychoterapia, która trwa często latami i ma na celu leczenie bólu psychicznego pacjenta.
  • Coaching to nie hasła motywacyjne typu „Dasz radę!”, „Możesz wszystko!” czy „Jesteś zwycięzcą!” 😉

Jeżeli jakaś osoba nazywa siebie coachem podczas wykonywania którejś z powyższych czynności, to nadużywa ona tego słowa w jego znaczeniu, co zazwyczaj wynika z jej niewiedzy.

Naturalnie, możemy łączyć kilka profesji i być na przykład jednocześnie coachem i mówcą motywacyjnym. Możemy być coachem i psychoterapeutą. Możemy także być szkoleniowcem i coachem. W każdą z tych ról możemy z powodzeniem się wcielać, w zależności od sytuacji i potrzeb klienta. Należy jednak je rozgraniczać, aby nie wprowadzać otoczenia w błąd, ponieważ każda z tych profesji cechuje się innym celem oraz charakterem pracy.

Czym jest coaching?

Czym więc jest coaching? Jest on procesem rozwojowym (prowadzonym najczęściej jako indywidualny coaching, rzadziej grupowo), polegającym na wzbudzaniu zaangażowania i budowaniu odpowiedzialności za swoje działania. Coaching to refleksyjna nauka, w której uczymy się wyciągać wnioski z porażek i sukcesów, aby lepiej je wykorzystać w przyszłości. To czas, w którym poznajemy swoje mocne i słabe strony, aby jeszcze lepiej wykorzystywać własny potencjał i wprowadzać niezbędne zmiany życiowe.

Coaching odbywa się zwykle w formie sesji indywidualnych, prowadzonych stacjonarnie lub online, gdzie coach oraz klient pracują wspólnie nad celem klienta. Tym celem może być na przykład zwiększenie pewności siebie, polepszenie efektywności, jakości relacji lub lepsze radzenie sobie ze stresem. Podczas sesji coachingowej pracuje się tylko nad jednym celem jednocześnie, a każde kolejne spotkanie ma przybliżyć klienta do jego realizacji.

W trakcie spotkań klient ma okazję do lepszego poznawania siebie, rozwija własne zasoby, uświadamia sobie znaczenie własnych umiejętności, podejmuje ważne decyzje oraz planuje działania, które mają przybliżyć go do osiągnięcia jego osobistego celu. Jest to czas, w którym zajmuje się tylko sobą oraz własnym rozwojem osobistym i zawodowym.

Jeżeli chodzi o rodzaje coachingu, to najbardziej popularne są coaching biznesowy (business coaching) oraz coaching życiowy (life coaching). Ten pierwszy skupia się na pracy w zakresie poprawy funkcjonowania biznesu i organizacji, natomiast drugi służy poprawie jakości życia osobistego i kariery zawodowej. Zarówno coaching biznesowy, jak i życiowy mają wspólny cel – nastawione są na rozwój osobisty człowieka.

Coaching biznesu (business coaching) i coaching życiowy (life coaching).

Kim jest coach?

Najwięcej kontrowersji budzi jednak nie sam coaching, a profesja coacha, która bardzo często mylona jest z innymi profesjami. Kim więc jest coach?

Coach jest osobą, która prowadzi proces coachingowy z klientem i co ważne, robi to za pomocą zadawania otwartych, prowokujących do myślenia pytań, a także stosowania konkretnych narzędzi coachingowych. Coach podczas sesji coachingowej nie doradza, nie wyraża swojej opinii, nie ocenia, nie komentuje ani nie daje gotowych rozwiązań. Coach jest niczym lustro – otwarcie zauważa postawy, stany emocjonalne oraz zachowania klienta – i za pomocą pytań, uświadamia mu ich znaczenie, aby ten mógł osiągnąć swój cel. Celem coachingu jest zwiększenie własnej samoświadomości, a zadaniem coacha towarzyszenie w tym procesie.

Coach nie może w żaden sposób doradzać ani przedstawiać swoich opinii, ponieważ w coachingu celem klienta jest znalezienie własnych rozwiązań, dopasowanych na miarę do jego życia. Dobry coach jest więc w pełni obiektywny. Na czas sesji powinien wycofać własną „mapę świata”, czyli swój zestaw zasobów – wiedzy, przekonań i doświadczeń. Służy to skupieniu się na znalezieniu w pełni indywidualnych rozwiązań klienta, które mają większą szansę na sprawdzenie się, ponieważ są jego własne, a więc w największym stopniu mogą wpłynąć na jego życie. To z kolei pomaga klientowi budować zaufanie do siebie i poczucie własnej skuteczności.

Aby lepiej zobrazować Ci, jak wygląda praca coacha, przedstawię Ci przykład tego, jak może wyglądać krótki fragment sesji coachingowej:

C – Coach
K – Klient

K: Najbardziej chciałabym zmienić pracę, ale nie wiem na jaką.
C: Rozumiem. A jakie korzyści da Ci zmiana pracy?
K: (dłuższe zastanowienie) Zmienię w końcu środowisko na bardziej rozwojowe. Mam nadzieję, że zwiększę też swoje dochody. No i poznam nowych ludzi.
C: Jaka praca spełniłaby te wszystkie warunki?
K: Hmm…. Myślałam, aby zostać swoim własnym szefem i założyć działalność, ale chyba mam za duże obawy.
C: Własna działalność mogłaby spełnić Twoje oczekiwania?
K: Myślę, że tak, ale boję się chyba ryzyka, że się nie uda.
C: A co takiego się stanie, kiedy się nie uda?
K: (dłuższe zastanowienie) Myślę, że stracę wiarę w siebie, może też pieniądze.
C: Rozumiem. Z jednej strony mówisz, że spełni Cię założenie działalności, ale z drugiej masz obawy związane z ryzykiem. O czym Ci to mówi?
K: Hmm… Boję się, ale jak tak teraz o tym myślę, to czuję, że chyba jednak powinnam się zmierzyć z tym ryzykiem.
C: Świetnie! A co możesz zrobić, aby skutecznie się z nim zmierzyć?
K: Mogę napisać dobry biznesplan.

To oczywiście tylko przykład. Natomiast zauważ, że coach poprowadził rozmowę samymi pytaniami (czyli zachował pełny obiektywizm), a klient z etapu „Nie wiem, jaką chcę pracę”, przeszedł przez etap obaw (na którym większość z nas się zatrzymuje), aż do etapu konkretnych działań („Stworzę biznesplan”) To właśnie siła coachingu, czyli uwalnianie pełnego potencjału człowieka, mobilizowanie się do działania i jednoczesne pogłębianie własnego rozwoju osobistego.

Choć coaching może wydawać się nową metodą, tak naprawdę to, co nazywamy dzisiaj coachingiem, istnieje od prawie 2500 lat. Być może trudno w to uwierzyć, ale prawdopodobnie pierwszą osobą, która stosowała dialog, prowadzony w formie zadawania pytań, był nikt inny, a starożytny filozof Sokrates.

Sokrates uważał, że sam nic nie wie („Wiem, że nic nie wiem”) i poszukiwał prawdziwej wiedzy właśnie za pomocą zadawania pytań. Metody sokratejskie, a konkretnie metoda elenktyczna (wykazywanie sprzeczności w dialogu rozmówcy) oraz metoda majeutyczna (docieranie do głęboko ukrytej wiedzy rozmówcy) są pierwotną formą tego, co dzisiaj rozumiemy jako coaching.

Coaching indywidualny.

Czy coach jest trenerem?

Coach w języku angielskim to właśnie „trener”, jednak wspomniałem już, że rola coacha nie polega na prowadzeniu szkoleń.

W języku angielskim coachem nazywamy trenera sportowego, który prowadzi drużynę oraz motywuje ją do realizacji celu, jakim jest na przykład wygranie meczu. Ze sportu słowo to przeniosło się w latach dziewięćdziesiątych na inne dziedziny życia, na przykład do biznesu (business coaching) lub do sfery osobistej (life coaching).

Pomimo że coach w tłumaczeniu na język polski oznacza trenera, to nie są to pojęcia tożsame. Trener jest osobą przekazującą wiedzę, najczęściej za pomocą szkoleń. Coach natomiast to osoba prowadząca proces coachingowy w sposób obiektywny i partnerski, bez motywowania i udzielania opinii, z naciskiem na znajdowanie własnych rozwiązań.

Jak już również wspomniałem, możliwe jest łączenie kilku ról, na przykład coach może być także trenerem albo psychoterapeuta może być również coachem. Ważne jest jednak uświadomienie klienta o różnicach na początku współpracy oraz wyraźne rozgraniczenie każdej z ról i dostosowanie ich do potrzeb klienta.

Dla kogo jest coaching?

Coaching skierowany jest przede wszystkim do osób, które chcą rozwinąć własny potencjał, odnaleźć równowagę w swoim życiu, rozpocząć pracę nad słabościami oraz wzmocnić mocne cechy. Coaching jest świetnym narzędziem rozwojowym, które pomaga zarówno polepszyć sytuację firmy, jak i pogłębić własną samoświadomość i ukierunkować się w stronę realizacji celów osobistych i zawodowych. Jest on przeznaczony dla osób gotowych na zmianę, które nie boją się pracy nad sobą.

Coaching natomiast nie jest dla osób, które oczekują doradztwa w kwestii tego, co powinny zrobić w danym momencie. Kiedy zmagamy się z bólem psychicznym, a nawet z zaburzeniami psychicznymi, takimi jak nerwice, lęki czy depresja, także nie jest wskazane, aby rozpoczynać proces coachingowy, ponieważ najprawdopodobniej w takim stanie nie jesteśmy na niego gotowi.

Zdecydowanie mądrzej w takim wypadku najpierw udać się na psychoterapię, aby popracować nad unormowaniem swojego zdrowia psychicznego. Psychoterapia pozwala na głębszą pracę osobistą i często pozwala zbudować silny fundament pod pracę coachingową. Terapia ukierunkowana jest na leczenie bólu psychicznego, związanego z przeszłością i teraźniejszością, natomiast coaching jest nastawiony na realizację celów i rozwój osobisty, a więc skupia się na teraźniejszości i przyszłości.

Podsumowanie

Podsumowując, coaching jest bardzo oryginalną, dynamicznie rozwijającą się formą rozwoju. Pomimo że urosło wokół niego sporo mitów, jestem głęboko przekonany, że najlepszą metodą jego poznania jest wypróbowanie go na sobie i na tej podstawie ukształtowanie swojej własnej opinii.

Kiedy ja po raz pierwszy dowiedziałem się, czym jest coaching, wydała mi się to wtedy metoda bardzo ciekawa i sensowna. Pomyślałem, że chcę wypróbować ją na sobie. Kiedy kilka lat później pierwszy raz doświadczyłem coachingu na własnej skórze, byłem pod ogromnym wrażeniem jego możliwości. W trakcie trwania jednej sesji indywidualnej wypracowałem nowe rozwiązania, których wcześniej tygodniami nie potrafiłem odnaleźć. Było to wspaniałe uczucie, któremu towarzyszyła ogromna porcja motywacji i pozytywnej energii.

Dzisiaj sam jestem coachem, certyfikowanym zgodnie z wymogami międzynarodowej federacji ICF (International Coach Federation) i jest to jedna z metod, z których korzystam podczas pracy indywidualnej z klientami. Na co dzień prowadzę coaching online, więc jeżeli Ty również chcesz spróbować, jak działa ta metoda rozwojowa, zapraszam Cię serdecznie na sesję indywidualną!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *