Sztuka samodzielnego myślenia

Samodzielne myślenie to jedna z naszych najcenniejszych umiejętności osobistych.

A jednocześnie jedna z najmniej docenianych. W szkole jesteśmy uczeni schematycznego myślenia i podążania za autorytetami, co tworzy w nas poczucie, że jedynymi dobrymi wyborami są te narzucone nam przez kogoś z zewnątrz. Nasza wolna wola znika. Nasza kreatywność umiera. Zaufanie do siebie gaśnie.

Dlatego w tym artykule opowiem Ci co nieco o jednej z moim zdaniem najważniejszych umiejętności osobistych człowieka. Poruszę temat związany z umiejętnością podejmowania samodzielnych decyzji, podążania za swoją intuicją i kierowania się w życiu własnymi wyborami. A więc mówiąc wprost, opowiem Ci o sztuce samodzielnego myślenia.

Szkoła, która zabija samodzielne myślenie

Kiedy jesteśmy dziećmi i przychodzi czas pójścia do szkoły, trafiamy do miejsca, które niewiele ma wspólnego z budowaniem zaufania do siebie, kreatywnością i nauką samodzielności. Zamiast tego jesteśmy uczeni schematycznego myślenia, posłuszeństwa autorytetom i wpasowania się w obecny świat i jego trendy.

Nauczyciele oceniają nas, co często ma wpływ na uzależnienie naszego poczucia własnej wartości od ocen. To, czego się uczymy, uzależnione jest od narzuconego z góry programu nauczania, który niewiele ma wspólnego z rozwojem potrzebnych w życiu umiejętności. Na egzaminach, aby zdać, musimy wpasować się w „klucz”, który został założony wcześniej jako jedyna słuszna i poprawna odpowiedź. To wszystko zabija naszą kreatywność i samodzielne myślenie.

Nie zrozum mnie źle. Nie krytykuję szkoły jako miejsca, a już tym bardziej nauczycieli. Krytykuję system. Ten funkcjonujący obecnie jako system powszechnej edukacji to model przestarzały, powstały jeszcze w XIX wieku w państwie Pruskim, który miał za zadanie kształcić tanim kosztem posłusznych robotników i pracowników administracyjnych i który — o zgrozo — funkcjonuje nadal. Pomimo tego, że mamy już XXI wiek i czasy, a w szczególności nasze potrzeby zmieniły się diametralnie.

Istotne jest, że cena, którą płacimy za obecny, niski poziom edukacji jest wysoka. Dzieci uczone posłuszeństwa przez nauczycieli, stają się zamknięte i niepewne siebie. Uczone są, że schematyczne myślenie to jedyna słuszna i „poprawna” możliwość, przez co jako dorośli często próbują wpasować się nieudolnie w funkcjonujący system i społeczeństwo, zamiast podążać za głosem serca i łamać stereotypy. Przekonywane przez dorosłych do kształcenia się w kierunku „dobrze płatnych zawodów”, przestają wierzyć we własną intuicję, pasje i spychają je w głąb swoich serc.

To zdecydowanie nie jest droga, którą powinniśmy wskazywać młodym, chłonącym wiedzę umysłom.

Samodzielne myślenie, jako podążanie własną drogą

Zagrożenia, które przytoczyłem powyżej, wcale nie są odosobnionymi przypadkami. Występują bardzo często, myślę, że nawet u większości z nas. Wystarczy spojrzeć na wybrane swoje zachowania, aby stwierdzić, że próbujemy w ten sposób zadowolić kogoś albo co gorsza, żyć w sposób zgodny z czyimiś oczekiwaniami.

A w samodzielnym myśleniu chodzi o to, aby iść własną drogą, nieodkrytą i niezbadaną. Chodzi o to, abyś sam podejmował wybory, które są zgodne z Tobą i z Twoją intuicją. To Ty masz być sam sobie sterem, żeglarzem i okrętem.

Wszelkie stereotypy, tradycje, nakazy, dogmaty czy religie nie sprzyjają samodzielnemu myśleniu. Wszystko to, co jest, bądź było prawdziwe dla kogoś innego, wcale nie musi być takie dla Ciebie.

I nie zrozum mnie w tym wszystkim źle, bo absolutnie nie mówię, że tradycje czy religie są złe. Wręcz przeciwnie. Tradycja, historia i filozofie religijne to bogactwo, z którego sam czerpię ogromne ilości inspiracji i mądrości. Religie są pięknym tworem, który dodaje ludziom siłę w trudnych momentach i wskazuje im kierunek moralny, którym warto kroczyć. Pamiętaj jednak, że nawet religie są dla ludzi, a nie ludzie dla religii. Tradycje rodzinne czy kulturowe, choć są piękne i pozwalają przypominać sobie o tym, co ważne, są tylko tradycjami i nigdy nie powinny być dla nas przymusem czy nakazem. Pozostań trzeźwy w swoim myśleniu i bądź otwarty na ewentualne zmiany. Odważ się wątpić, a zrobisz miejsce dla pewności.

Osobiście nigdy nie rozumiałem wielu świąt czy tradycji, które obchodzone są w mojej rodzinie czy w społeczeństwie. Pomimo że bardzo je szanuję i szanuję osoby, dla których są one ważne, ja nigdy nie zwracałem na nie zbyt dużej uwagi. Chrześcijaństwo, które ogromnie szanuję, jako religię i zbiór zasad moralnych przestało z czasem być dla mnie istotne, za to zbliżyłem się mocno do nauk buddyjskich, które są mi o wiele bliższe i zdecydowanie bardziej do mnie przemawiają. Nie twierdzę natomiast, że któraś religia jest lepsza czy gorsza. Uważam, że należy mieć otwartą głowę, aby dostrzegać swoje potrzeby i patrzeć otwarcie na możliwości, które pozwalają nam je zaspokoić.

Nie byłbym w stanie iść swoją drogą, gdybym nie odważył się myśleć samodzielnie. To oczywiście wiąże się z odrzuceniem pewnych schematów, które być może towarzyszyły Ci do tej pory, ale czy nie lepiej odrzucić je teraz niż tkwić w nich przez kolejne lata?

Jak zacząć myśleć samodzielnie?

Samodzielne myślenie to Twoja furtka do życia w zgodzie z sobą. To skierowanie uwagi na swoje wnętrze, w kierunku swoich potrzeb, myśli i emocji. Samodzielne myślenie to też narzędzie, które służy pogłębianiu własnej samoświadomości, aby mieć pewność, że podążasz w kierunku, który na pewno jest Twój.

To również słuchanie głosu swojej intuicji i podążanie za nią. To słuchanie głosu serca, który mówi Ci za każdym razem, kiedy podejmujesz dobrą decyzję, nawet jeśli rozum i całe otoczenie twierdzi inaczej. To ten głos wie najlepiej, czego tak naprawdę pragniesz w życiu.

Samodzielne myślenie to oczywiście również zaufanie do siebie, które budowane jest każdą Twoją decyzją, zgodną z własną intuicją, cegiełka po cegiełce. Z czasem, kiedy podejmujesz tych decyzji coraz więcej i co ważne — niekoniecznie tych właściwych — zaczynasz zauważać, że to Ty wiesz, co jest dla Ciebie właściwe i uczysz się stopniowo być w tym coraz lepszy. To jest właśnie to, co buddyści nazywają prawdziwą mądrością.

I w końcu, jako efekt zaufania do siebie i podążania za intuicją, zaczynasz dawać sobie prawo do błędów. Zaczynasz naprawdę wierzyć, że skutki Twoich decyzji, nawet jeśli nie są dla Ciebie wspierające, to i tak były właściwe. A były właściwe, ponieważ pochodziły z Ciebie. To daje Ci pewność, że cokolwiek w życiu zrobisz i jakąkolwiek decyzję podejmiesz, będzie to dobre.

Ważne, żeby pochodziło od Ciebie. Nie od Twoich autorytetów, znanych sportowców czy celebrytów. Nie od rodziny, przyjaciół czy otoczenia. A nawet nie od przywódców religijnych czy duchowych. Oczywiście możesz się nimi inspirować, ale zostaw sobie przestrzeń na własne wnioski i myśli. To Ty podejmujesz decyzje w swoim życiu i ostatecznie to na Ciebie mają one wpływ. Dlatego zacznij myśleć samodzielnie już teraz.

Ćwiczenie (ok 5 min):

Zastanów się:

• W których sytuacjach z Twojego życia zdarzyło Ci się działać wbrew swojej woli?
• W jakich sytuacjach podjąłeś decyzję tylko dlatego, że ktoś inny tego od Ciebie wymagał?
• Kiedy zdarzyło Ci się zrobić coś tylko dlatego, że Twój autorytet postąpił podobnie?
• Jaki będzie pierwszy krok na Twojej drodze samodzielnego myślenia?